It’s a wrap

Αυτές τις μέρες δεχόμαστε γλυκές ευχές από φίλους, για Καλή Επιτυχία. Έρχονται κυρίως με μηνύματα, διακριτικά και χωρίς αντάρα, καθώς δεν θέλουν να προξενήσουν ούτε την αναστάτωση ενός τηλεφώνου που χτυπάει. Είναι πολύ ζεστό και τρυφερό αυτό. Και οι ευχές είναι για τον «μικρό» μας, γιατί αύριο δίνει Πανελλήνιες.

«Μπαμπάκης» – μου φάνηκε τόσο προφανές για νικ-νέϊμ. Ήταν ακόμα ένας γλυκός μπόμπιρας όταν με φώναζε έτσι. Πόσο τρέχοντας πέρασαν τα χρόνια που απολαμβάνω αυτό το παλληκάρι να μεγαλώνει στο σπίτι μας! Πριν λίγους μήνες δεν ήταν που φύγαμε για το μαιευτήριο; Πριν μερικές εβδομάδες δεν έγιναν τα πρώτα βήματα, οι πρώτες λέξεις, γεύσεις, ανακαλύψεις; Πόσες ημέρες από τότε που του διάβαζα πριν κοιμηθεί; Πόσος καιρός που βρεθήκαμε στην θάλασσα και κολύμπησε χωρίς μπρατσάκια, στην αλάνα κι έκανε πρώτη φορά ποδήλατο, στο σινεμά κι είδε την πρώτη του ταινία; Πριν κανά δυο σαββατοκύριακα μοιάζει η μέρα που τον ξυπνήσαμε και του είπαμε για τον σκύλο κι είχε το τέλειο χαμόγελο, το χαμόγελο του ανθρώπου που ζει αυτά που ονειρεύτηκε. Χθες το πρωί, περήφανος και προσεκτικός, μας μαγείρεψε για πρώτη φορά και σήμερα το απομεσήμερο πήγε εκδρομή στο εξωτερικό με το σχολείο του. Όλα αυτά έγιναν τόσο απροσδόκητα γρήγορα. Και απόλυτα φυσικά.

Ως προς τις εξετάσεις, είναι ψύχραιμος. Έχει ένα κάποιο άγχος, και ευτυχώς δηλαδή, αλλά είναι ήρεμος και αυτό μας κάνει να αισιοδοξούμε. Σε μια χρονιά που έτσι κι αλλιώς είναι αδιανόητα σκληρή για τα παιδιά μας, τους έτυχε και η αγωνία του COVID. Να στέκονται όρθια είναι ήδη επιτυχία. Ελπίζω για το καλύτερο, αν και του έχω τόση εμπιστοσύνη που είμαι σίγουρος ότι ο δρόμος θα βρεθεί.

Στη ζωή μας, αλλάζουμε. Μας αλλάζουν οι εμπειρίες που μας τυχαίνουν, αλλά μας αλλάζουν κυρίως οι επιλογές μας. Είμαστε όλοι ένα work in progress, και το ποιος είμαι σήμερα είναι η συνισταμένη μιας σειράς από επιλογών που έκανα σε ένα σωρό επίπεδα για μια σειρά από χρόνια. Ε, τα παιδιά είναι από τις μεγαλύτερες ευκαιρίες να αλλάξεις, και μάλιστα προς το καλύτερο. Όταν συνειδητοποιήσεις σαν βίωμα ότι το παιδί μαθαίνει από το παράδειγμά σου και όχι από διαλέξεις, νουθεσίες και απαγορεύσεις, ο δρόμος είναι προφανής: πρέπει να γίνεις καλύτερος άνθρωπος. Πρέπει να δώσεις ένα παράδειγμα που αξίζει σε αυτά τα φωτεινά μάτια. Δεν θα γίνεις τέλειος (προφανέστατα!), αλλά κάθε μέρα που αντιλαμβάνεσαι ότι οι απόψεις, οι αντιδράσεις, οι αρχές σου επεξεργάζονται (και ίσως αντιγράφονται) από ένα άλλο ανθρώπινο πλάσμα, είναι μια μέρα που θα παλέψεις να είσαι λίγο καλύτερος από την προηγούμενη. Είναι αρκετά απλό να είσαι εντάξει σαν άνθρωπος και να είσαι εντάξει και με τους γύρω σου: μην κάνεις ποτέ κάτι που θα ντρεπόσουν να σε δει το παιδί σου να κάνεις.

Το να πω ότι αυτά τα χρόνια ήταν καθοριστικά θα είναι κούφιο. Είναι μια θετική τομή, ένα πριν κι ένα μετά, και νιώθω αφάνταστη ευγνωμοσύνη για όλο αυτό. Όλο αυτό το ταξίδι (και το ημερολόγιο που υπήρξε η ραχοκοκαλιά των διαδικτυακών μου σημειώσεων) φτάνει αύριο σε ένα τέλος. Το παλληκάρι περνά στην επόμενη «πίστα», που θα τον φέρει σιγά- σιγά να στήσει την δική του ζωή, όπως ο ίδιος επιθυμεί. Θέλω να τον δω να χαμογελάει, θέλω να τον δω ξεκούραστο και ενθουσιασμένο για το επόμενα βήματα στη ζωή του, όποια κι αν είναι αυτό.

Δεν έχω πολλά παραπάνω να πω. Θαμπώνομαι από το πώς μεγάλωσε. Είμαι τρομοκρατημένος και αισιόδοξος ταυτόχρονα. Και δεν έχω ιδέα πώς να το χειριστώ αυτό. Ίσως το παιδί ξέρει καλύτερα. 🙂

3 σύντομες σκέψεις περί ευτυχίας

Για να μην τα ξεχάσω, αντιγράφω από το πολύ ενδιαφέρον άρθρο της Μαρίας Παπαδοδημητράκη «Η τυραννία της ευτυχίας» στην Σχεδία #88 (Φεβρουάριος ’21). Το βασικό θέμα του άρθρου είναι το αδυσώπητο κυνήγι ενός «ευ ζην» και πώς, στο πλαίσιο της πανταχού παρούσας πλέον ατομικής ευθύνης, έχουμε περάσει σε μια εποχή που το να μη νιώθεις ευτυχισμένος θεωρείται περίπου αμάρτημα. Εστιάζει μάλιστα στο πώς αποκλειόμαστε και χάνουμε την επαφή με ένα πλούτο συναισθημάτων που, τελικά, είναι φυσιολογικά και επιθυμητά.

Τρεις φράσεις λοιπόν που μου έκαναν εντύπωση:

Στις πραγματικά δύσκολες στιγμές, η θετική σκέψη δεν βοηθά, μας αφήνει εκτεθειμένους.

Οι (κοινωνικοί) δεσμοί μας προστατεύουν από τις δυσκολίες και είναι καλύτεροι προγνωστικοί παράγοντες μιας υγιούς και ευτυχιμένης ζωής απ’ ό,τι η κοινωνική τάξη, το IQ ή ακόμα και τα γονίδια.

Οι χαρούμενες αναμνήσεις από τις εμπειρίες διαρκούν περισσότερο από την αντιλαμβανόμενη αξία των υλικών αγαθών.

ΥΓ1: Δεν έχει ανέβει ακόμα το άρθρο στο site, αλλιώς θα έβαζα και link. Αν το βρείτε διαθέσιμο, διαβάστε το.

ΥΓ2: Τώρα, ως προς το πώς θα το βρείτε διαθέσιμο: δεν χρειάζεται να σας πω να αγοράζετε Σχεδία, σωστά; 🙂

Εμβόλια και άνοια

Από τις ταινίες που ξεχώρισα φέτος ήταν το σκληρά πικρό, αλλά εξαίρετο, The Father με τον Άντονι Χόπκινς να λάμπει σε μια δωρική, συγκρατημένη, τέλεια ανθρώπινη ερμηνεία. Είναι από τα πιο δίκαια Όσκαρ Α’ Ανδρικού ρόλου των πρόσφατων ετών (*κρατάω μια επιφύλαξη μόνο για τον Riz Ahmed γιατί δεν έχω δει το Sound of Metal). Ίσως η καλύτερη φετεινή ταινία, κατά την γνώμη μου, με μόνο ανταγωνιστή το παναθρώπινο Minari.

Σε αντίθεση με τις περισσότερες ταινίες που αγγίζουν το στενάχωρο θέμα της γεροντικής άνοιας, το The Father δεν εστιάζει στους κοντινούς στον ασθενή ανθρώπους αλλά στο ίδιο του το βίωμα. Βλέπουμε την ιστορία σα να είμαστε ο Άντονι, ο πρωταγωνιστής. Η ταινία στηρίζεται σε ένα καλοδομημένο κείμενο, σε έξυπνες εναλλαγές ρόλων, σε σκηνικά που παίζουν πραγματικό ρόλο στην αφήγηση, ρυθμική σκηνοθεσία και σε ένα μοντάζ που οδηγεί τον θεατή ακριβώς εκεί που θέλει ο δημιουργός της (Florian Zeller): στην θέση του ανθρώπου που νιώθει να τον προδίδει το ίδιο του το μυαλό και προσπαθεί να βγάλει άκρη με όλα όσα (νομίζει ότι) του συμβαίνουν.

Από τις πιο γνώριμες ρουτίνες, για όσους δυστυχώς έχουν ζήσει ανθρώπους τους να κατρακυλάνε σε αυτό τον εφιάλτη, είναι ο θυμός του Άντονι και η πεποίθησή του ότι όλοι γύρω του συνωμοτούν: όταν δεν καταλαβαίνει πού είναι ή με ποιον μιλάει, είναι πιο εύκολο για αυτόν να θεωρήσει ότι είναι θύμα μιας κακόγουστης φάρσας ή ακόμα και μιας αισχρής συνωμοσίας παρά να παραδεχτεί ότι χάνει την επαφή του με την πραγματικότητα. Ιδιαίτερα δύσκολο για έναν άνθρωπο που η ταινία τεκμηριώνει ότι υπήρξε, κατά γενική ομολογία, πανέξυπνος, η απώλεια του νου τον χτυπά αλύπητα και η ανάγκη του να κρατήσει κάποιον ελάχιστο έλεγχο στον κόσμο γύρω του τον οδηγεί στο συμπέρασμα: όλοι εσείς συνέχεια αυτό κάνετε, συνωμοτείτε πίσω από την πλάτη μου με ύπουλους και σκοτεινούς, απροσδιόριστους, σκοπούς.

Και σκέφτηκα λοιπόν πόσο μοιάζει αυτό με τον τρόπο που οι (της μόδας) αντι-εμβολιαστές ή γενικότερα οι συνωμοσιολόγοι βλέπουν τον κόσμο: δεν έχω αρκετό έλεγχο σε αυτό που μου συμβαίνει, δεν καταλαβαίνω ακριβώς τι γίνεται, οπότε είτε θα παραδεχτώ ότι δεν κατέχω αρκετά για να καταλάβω είτε θα πιστέψω ότι υπάρχει μια συνωμοσία εις βάρους μου, πλατιά, δαιδαλώδης και ερεβώδης, που μπορεί να μην έχει αρχή, μέση και τέλος αλλά τουλάχιστον αποκαθιστά το πόσο ικανός είμαι να καταλάβω το περιβάλλον μου. Πόσους φίλους και γνωστούς έχετε που πιστεύουν σε θεωρίες συνωμοσίας; (Έχει σημασία και το ρήμα – πιστεύω, όχι αποδεικνύω). Δεν είναι άξια ολυμπιακού μεταλλίου τα λογικά άλματα που κάνουν προκειμένου να μην φτάσουν να πουν «Έκανα λάθος»;

Μην τρελαθούμε, δεν λέω ότι όλες οι συνωμοσίες είναι ανύπαρκτες. Εξυφαίνονται συνωμοσίες, ναι. Συνήθως ωστόσο, αστοχούν και αποτυγχάνουν, γιατί, κακά τα ψέματα, οι άνθρωποι είμαστε δύσκολοι στον συντονισμό και ικανοί να κάνουμε την πιο ηλίθια κίνηση στις πιο άκυρες στιγμές. Επίσης, οι συνωμότες συχνά αντιμετώπιζουν άλλους συνωμότες, με αντίθετα συμφέροντα και εντελώς διαφορετικές συνωμοσίες. Ναι, κάποιες λίγες, πετυχαίνουν. Ωστόσο, ο COVID-19 σαν αποτέλεσμα συνωμοσίας είναι τραβηγμένος από τα μαλλιά – επιεικώς!

Για να βρεις τι μπορεί να είναι συνωμοσία το λογικό είναι να την προσεγγίσεις σαν κάθε «έγκλημα»: Ποιος κερδίζει από αυτήν; Ποιος έχει την δυνατότητα να την κάνει; Και, κυρίως, πώς συνεργάστηκαν οι συνωμότες για να στήσουν την δουλειά; Για τον COVID-19, εκτός από τους σατανικούς επιστήμονες κάποιας σατανικής φαρμακευτικής, θα πρέπει κατ’ αρχάς να είναι στο κόλπο όλοι οι γιατροί, νοσηλευτές, οδηγοί ασθενοφόρων, υποστηρικικό προσωπικό νοσοκομείων σε ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟΝ ΠΛΑΝΗΤΗ. Αυτό, πολύ απλά δεν δουλεύει. Disclaimer: το ότι κάποιοι τον βλέπουν σαν πολιτική ευκαιρία για να περάσουν άσχετες ατζέντες μπορεί να είναι αληθές, αλλά δεν σημαίνει ότι μπόρεσαν να τον προκαλέσουν – ας μην βάζουμε το κάρο μπροστά από το άλογο.

Ο κωροναϊός δεν είναι αποτέλεσμα συνωμοσίας. Είναι πιο ρεαλιστικό να δεχτούμε ότι ο κόσμος μας προκύπτει από ένα σύνολο περίπλοκων διεργασιών, πολλές από τις οποίες, παρά το μεγάλο τους αντίκτυπο, ξεκινάνε από κάτι πολύ μικρό και φαινομενικά ασήμαντο. Δεν θα κερδίσει νόημα η ταλαιπωρημένη μας ζωή επειδή κάποιος θέλει να μας φυτέψει τσιπάκι. Δεν υπάρχουν συμφέροντα τόσο μεγάλα που να μπορούν να παρακάμψουν όλα τα άλλα μεγάλα συμφέροντα που έπαθαν ζημιά από αυτή την ιστορία.

Οι ίδιοι μηχανισμοί άμυνας του απελπισμένου γέροντα που χάνει το μυαλό του δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται σε πολιτικές ή κοινωνικές αναλύσεις: είμαστε μικροί, δεν είναι κακό αυτό. Δεν περιστρέφεται ο κόσμος γύρω μας και δεν συνωμοτούν οι σκοτεινοί μεγάλοι για να μας υποδουλώσουν: έχουν βρει απλούς, νόμιμους μηχανισμούς στους οποίους συμμετέχουμε πρόθυμα – και τους οποίους αξίζει να μελετήσουμε και, αν όλα πάνε καλά, να ξεφορτωθούμε. Ας κρατήσουμε τα παραπάνω κατά νου και την επόμενη φορά που κάποιος φίλος ή γνωστός πιάσει το τροπάρι των «ψεκασμένων» ας αναρωτηθούμε από πού πηγάζει αυτή η απελπισμένη ανάγκη να βγάλει ο κόσμος με το ζόρι νόημα.

Και, αν δεν το έχετε δει, να δείτε το The Father. Είναι καταπληκτική δουλειά.

Επισκέψεις

Τα ξημερώματα με επισκέφτηκε ο Σ. Οι γιατροί είχαν κάνει λάθος τελικά κι ήταν ζωντανός. Ήταν αδυνατισμένος μα χαμογελαστός. Η αδελφή μου τον στήριζε να ανέβει τις σκάλες της εισόδου. Τους πήρα αγκαλιά και τους δύο να τους βοηθήσω να περάσουν μέσα, να καθίσουμε, να μιλήσουμε. Όλοι μας νιώθαμε μια γαλήνια χαρά.

Ξύπνησα και «πίεσα» τον εαυτό μου να θυμηθεί το πρωί την επίσκεψη, να μην την χάσω. Την κράτησα και μίλησα στην καλή μου για αυτήν. Με κοίταξε και ρώτησε Θυμάσαι ότι σήμερα θα ήταν τα γενέθλιά του; κι απάντησα Όχι.

Με μια γλυκιά απορία με άφησε αυτή η επίσκεψη και δεν ξέρω τι να κάνω με το πρωί μου για την διατηρήσω ανέπαφη.

49

– Δεν σου φαίνεται παράξενο που πλησιάζεις τα πενήντα; Εγώ νιώθω ότι μόλις τώρα κατάλαβα πώς πρέπει να ζήσω τη νιότη μου.

– Ναι! Είναι σαν την τελευταία μέρα σε μια ξένη χώρα. Έχεις μάθει, επιτέλους, πού θα βρεις καφέ, ποτά και μια καλή μπριζόλα. Και τότε έρχεται η ώρα να φύγεις. Και δεν πρόκειται να ξανάρθεις.

Άντριου Σων Γκρίερ, «Πλην»

Όταν έλειψαν η βουή και η μανία

Να πω ευθύς εξαρχής ότι είμαι από τους τυχερούς: η δουλειά μου είναι τέτοια που μπορεί να γίνει εύκολα από το σπίτι. Μάλιστα, διαπίστωσα τις τελευταίες εβδομάδες ότι μπορεί να γίνει πιο αποδοτικά και πιο δημιουργικά από όσο στο γραφείο. Κι επιπλέον, το σπίτι μου το αγαπώ (κι όταν λέω σπίτι εννοώ ξεκάθαρα την οικογένειά μου). Στην πραγματικότητα, ντρέπομαι λίγο, αλλά περνάω υπέροχα. Συγκρατημένα, αλλά υπέροχα. Και τι εννοώ συγκρατημένα: έχω μια υποκείμενη (χμμμ), σχεδόν υπαρξιακή αγωνία για τους ανθρώπους που χτυπά ο ιός και για το νοσοκομειακό προσωπικό που δίνει την συγκλονιστική μάχη δίπλα τους. Έχω κι έναν τρόμο απροσδιόριστο, που μοιάζει με σκοτεινό υπόγειο σε θρίλερ, εκεί όπου ξέρεις ότι κρύβεται βαθύ κακό, για το πώς θα είναι τα οικονομικά όλων μας σε έξι μήνες. Αν δεν υπήρχαν αυτά θα το έλεγα ανοιχτά: η καραντίνα μου πάει. Η καραντίνα μου έχει κάνει καλό. Και πάνω που την συνήθισα, θα μου λείψει.

Από το σπίτι ακούγεται στο βάθος η Μεσογείων. Ακόμα και Δεκαπενταύγουστο, ακούγεται σα μακρινό μουγκρητό ενός κτήνους από τσιμέντο και λαμαρίνα. Αυτές τις εβδομάδες, το βουητό απουσίαζε. Η πόλη ησύχασε. Τα κεφάλια μας ησύχασαν, τα μάτια μας, τα μέτωπά μας. Δουλεύουμε με άλλους ρυθμούς, ξυπνάγαμε με άλλους ρυθμούς, αγκαλιαζόμασταν με άλλους ρυθμούς. Ευχαριστιόμαστε το σπιτικό μας.

Θα μου λείψουν τα τρυφερά τηλεφωνήματα με φίλους («Είστε όλοι καλά;»). Θα μου λείψει η βαρύτητα που αποκτήσαν κάποιες τετριμμένες (?) ευχές: και του χρόνου με υγεία. Ο χρόνος για comforting, περιποιητική μαγειρική και η ευχέρεια να λύνεις προβλήματα στις ώρες και με τους ρυθμούς που σου πάνε. Θα μου λείψουν τα επιτραπέζια παιχνίδια με τον έφηβο, που έχει δείξει τρελή υπομονή στον εγκλεισμό (βοήθησαν βέβαια κάποιες αναβαθμίσεις συνδέσεων, κάτι νέα παιχνίδια στο PS4 κλπ). Θα μου λείψει η αυθόρμητη ευγνωμοσύνη προς όσους κράτησαν εμάς τους υγιείς όρθιους: courier, ντελίβερι, εργαζόμενοι σε σούπερ-μάρκετ, σε φούρνους, σε μπακάλικα και λαϊκές. Θα μου λείψει η αναγκαστική έλλειψη βιασύνης που δείχναμε σαν πελάτες, στις απλωτές, ακατάστατες, μεσογειακού τύπου ουρές μας.

Θα μου λείψει Εκείνη, τώρα που την είχα κοντά μου συνέχεια, περισσότερο κι από όσο σε διακοπές. Θα μου λείψει να ξυπνάω μαζί της κάθε μέρα, να πίνουμε τον καφέ μαζί πριν κλειστούμε σε χωριστά δωμάτια κι αρχίσουμε τα teleconferences. Θα μου λείψει το διάλειμμα για οικογενειακό γεύμα το μεσημέρι, με τον πιτσιρικά να ψάχνει τρόπους να αναλαμβάνει από το βάρος της προετοιμασίας του φαγητού. Οι ράθυμες βόλτες με τον σκύλο. Το φως του καθαρού αττικού ουρανού και τα αστέρια που ξαναφάνηκαν στις ήρεμες νύχτες πάνω από την Αθήνα. Το κρασί στο μπαλκόνι πριν πάμε για ύπνο.

Θα μου λείψει η ησυχία της πόλης. Θα μου λείψει η παλλόμενη ηρεμία, που δεν περίμενα ότι είναι εφικτή. Στις μέρες της βουής και της μανίας, που σίγουρα θα ξανάρθουν, θα θυμάμαι την καραντίνα και θα ξέρω ότι υπάρχει τελικά και άλλος τρόπος.

This will change everything

Δεν έχω ξαναδεί το μετρό έτσι όπως ήταν την προηγούμενη εβδομάδα. Ελάχιστοι επιβάτες, με μάσκες ή/και γάντια ανταλλάσουν βλέμματα καχυποψίας και στέκονται μακριά ο ένας από τον άλλον. Κανείς δεν κρατιέται από χειρολαβή κι όταν το τραίνο φρενάρει αρχίζουμε να χορεύουμε σαν γερο-ναυτικοί σε φουρτούνα. Στο Σύνταγμα έχει κλείσει ακόμα και ο κουλουρτζής. Ο COVID-19 ήρθε και στις επόμενες λίγες εβδομάδες θα ξέρουμε πόσο αγριεμένος έχει έρθει.

Προφανώς δεν είμαι ειδικός και δεν έχω άποψη για το πώς ή πότε θα περάσει ο συναγερμός. Έρχομαι απλά να καταγράψω κάποιες σκέψεις μου για το πιθανό μέλλον, αυτό που θα έρθει όταν βρεθεί ο τρόπος και νικηθεί η πανδημία. Υποθέτω ότι θα νικηθεί σε μερικούς μήνες και θα αφήσει πολύ πόνο στο διάβα του – κι αυτό είναι το αισιόδοξο σενάριο. Θα κάνω παρακάτω το fast forward που όλοι θα θέλαμε να κάνουμε και θα καταγράψω λίγες σκέψεις μου για το μεθαύριο, για τον κόσμο που θα ξημερώσει μετά το τιθάσευμα του Κτήνους.

Είμαι της άποψης ότι ο παγκόσμιος πολιτισμός δεν θα μείνει ο ίδιος. Αντίθετα, η επίδραση της επέλασης του ιού θα είναι θεμελιώδης και δραστική. Αντιμετωπίζουμε μια δύναμη που αλλάζει βίαια τις ζωές μας με τον τρόπο που τις αλλάζει ένας παγκόσμιος πόλεμος. Ας παραδεχτούμε με πικρό χαμόγελο ότι η ένταση του φαινομένου δεν μοιάζει με τίποτα που να έχουμε ζήσει (ναι, τα μνημόνια υπαινίσσομαι ή την βαβούρα που δημιουργεί ο κάθε Ερντογάν στα σύνορα) και ας δούμε τι μας έχει κάνει να αλλάξουμε στις ζωές μας ως τώρα και τι (θεωρώ ότι) θα αλλάξει για πάντα ακόμα και όταν βγούμε από το τούνελ.

Πρώτα απ’ όλα, η διάθεση του ιού είναι ξεκάθαρη: έχει έρθει για να μας διαλύσει τις αυταπάτες. Αυταπάτες κυρίως θρησκευτικού χαρακτήρα, αλλά αναμφισβήτητα εκπορευόμενες από την πίστη (και όχι από την λογική). Η γελοία συζήτηση γύρω από το αν κολλάει ή δεν κολλάει με τη μετάληψη δείχνει ήδη αρχαία και ξεπερασμένη. Με τον ίδιο τρόπο, όταν βγούμε από την καταστροφή, κανείς δεν θα αντιμετωπίσει ξανά τη μετάληψη σαν κάτι χαλαρό και φυσιολογικό. Η οργανωμένη θρησκεία δέχεται πλήγμα ισοδύναμο με αυτό του Μαύρου Θανάτου, το γεγονός που σε μεγάλο βαθμό οδήγησε στην Αναγέννηση.

Η άλλη μεγάλη πίστη του καιρού μας, ο Νεοφιλελευθερισμός, δέχεται εξίσου πελώρια διάψευση. Ο δημόσιος τομέας αποτελεί την ασπίδα μας έναντι της πανδημίας και ο ιδιωτικός, με όλη την «σοφία» της αρρύθμιστης αγοράς, παρακολουθεί παγωμένος. Σε έξι μήνες ποιος θα τολμά να μιλήσει για ιδιωτικοποίηση νοσοκομείων; Ειδικά όταν θα έχει ξετυλιχτεί η τραγωδία που περιμένει την Αμερική της ανύπαρκτης δημόσιας υγείας. Ή ποιος θα μιλήσει για ιδωτικοποίηση κρίσιμων υποδομών, όπως το νερό; Όταν ο Μακρόν φτάνει να λέει ότι «υπάρχουν αγαθά & υπηρεσίες που πρέπει να είναι δημόσια», ένας Πρόεδρος που μόνο κουμουνιστή δεν μπορείς να τον πεις, καταλαβαίνει κανείς ότι στην έξοδο τα πλεονεκτήματα που διαλαλούσε ο (νέο-)φιλελευθερισμός θα έχουν εξατμιστεί. Μέχρι να τελειώσει όλο αυτό, το δημόσιο έχει να βάλει τρελή πλάτη για να σταθούν όρθιες οι οικονομίες και η κρατική παρέμβαση θα είναι η νόρμα. Δεν αποκλείω ακόμα και μία κάποιου είδους σεισάχθεια, αφού προηγηθεί απίστευτος πόνος ωστόσο.

Εντωμεταξύ, προσδιορίζεται εκ νέου ποιες δουλειές είναι σημαντικές. Ήρωες, χωρίς επιπολαιότητα στην χρήση της λέξης, οι νοσοκομειακοί γιατροί και οι νοσηλευτές. Κοντά τους και το διοικητικό προσωπικό των νοσοκομείων και οι υπάλληλοι της πολιτικής προστασίας. Αλλά αυτοί που θα κρατήσουν όρθιους τους υγιείς είναι οι ντελιβεράδες, οι εργαζόμενοι σε σούπερ μάρκετ και φούρνους, οι αποθηκάριοι, οι οδηγοί λεωφορείων. Οι μάγειρες σε μαγαζιά που δίνουν πακέτο κι όχι σε εστιατόρια, οι τεχνικοί δικτύων και οι δάσκαλοι που ανακαλύπτουν βιαστικά πώς λειτουργεί το messenger. Αυτές είναι οι δουλειές που σαν κοινωνία χρειαστήκαμε στα δύσκολα και άρα αυτές πρέπει να ανταμείψουμε στο μέλλον, όχι τους τραπεζικούς, τους δικηγόρους ή τους, εντελώς άχρηστους στην παρούσα συγκυρία, middle-layer managers.

Ο μέσος άνθρωπος θα προτιμήσει αυτά που τον έσωσαν, αυτά που τον κρατήσαν όρθιο στις πραγματικά κρίσιμες ώρες. Τους ειδικούς ας πούμε, που παίρνουν τη μεγάλη ρεβάνς από τα fake news των λαϊκιστών και της alt-right Δεξιάς. Τα σκληρά, ρεαλιστικά δεδομένα: όλοι λένε ότι για να αντιμετωπίσουμε αυτό που συμβαίνει χρειαζόμαστε αληθινά, αξιόπιστα data. Οι μεθοδολογίες και η αντικειμενικότητα κυριαρχούν, οι ερμηνείες των άσχετων και τα ευχολόγια των πολιτικών χάνουν με τα χέρια κάτω. Ο Τραμπ για παράδειγμα έχτισε μια καριέρα λέγοντας όλο και μεγαλύτερα ψέματα τώρα, βλέπει την πραγματικότητα να έρχεται προς το μέρος του με την φόρα αφηνιασμένης νταλίκας και όλους να δυσανασχετούν που τις αποφάσεις τις παίρνει αυτός και όχι ο Fauci. Οι ειδικοί, με τους οποίους κάποιοι μας έλεγαν μέχρι πρότινος ότι έχουμε μπουχτίσει, επανακάμπτουν θεαματικά στη συνείδησή μας. Ξαφνικά, αισιοδοξώ λίγο και για την κλιματική κρίση: όταν ξαναπιάσουμε τα ίδια επίπεδα παραγωγής αερίων θερμοκηπίου, οι ειδικοί θα μιλήσουν – όμως, αυτή την φορά, μάλλον θα τους ακούσουμε.
Το σημείο που θέλω να σταθώ είναι η σημασία που αποκτούν τα δεδομένα. Σε μια μετα-καπιταλιστική κοινωνία, το κεφάλαιο είχε αποκτήσει τέτοια κινητικότητα (και τοξικότητα επίσης, κυρίως με τις επενδύσεις στα παράγωγα) που είχε καιρό τώρα πάψει να είναι το σημείο αναφοράς. Τα δεδομένα θα έρθουν να καλύψουν αυτή την έλλειψη και μάλιστα με όλο και μεγαλύτερη την τάση του διαμοιρασμού. Οι πατέντες των κρυψίνοων θα αποδειχτούν φράχτες και εμπόδιο στην θεραπεία, οπότε θα γκρεμιστούν από το τσουνάμι του κατεπείγοντος, ενώ η κοινή χρήση και η εξ αδιαιρέτου προσπάθεια θα οδηγήσουν σε λύτρωση. Δείτε αυτή την ιστορία για παράδειγμα. The future is open source, κι αυτό θα αλλάξει τον τρόπο που αντιμετωπίζονται πνευματικά δικαιώματα, εταιρείες που τα χειρίζονται και τεχνικοί περιορισμοί που είχαν στηθεί. Όλα θα γκρεμιστούν, τουλάχιστον όλα όσα αφορούν το πεδίο της επιστήμης.

Η εργασία θα αλλάξει δραματικά. θα καθιερωθεί η απομακρυσμένη εργασία, αλλά και η ελαστική, ενώ οι αργίες θα τηρούνται «στο περίπου». Θα είναι αναμενόμενο να επικοινωνείς και να στέλνεις αρχεία, ενώ οι συναντήσεις που σπαταλάνε ώρες και υπάρχουν μόνο και μόνο για να υποκαθιστούν την έλλειψη κοινωνικής ζωής ορισμένων μανατζαρέων θα γίνουν σπάνιες και πολύτιμες: θα πρέπει να έχει αληθινή σημασία για να μπεις στην διαδικασία συνάντησης.

Ο τρόπος που ψωνίζουμε επίσης θα αλλάξει. Το προφανές είναι η άνοδος στο ηλεκτρονικό εμπόριο, αλλά περιμένω κι άλλη μια αλλαγή: θα κερδίσουν έδαφος τα μικρά μαγαζιά της γειτονίας, εις βάρος των Mall και εκπτωτικών χωριών. Θα αποδειχτούν το αποκούμπι μας στις εβδομάδες που έρχονται και θα μας κερδίσουν σαν πελάτες.

Κι αν τα παραπάνω σας ακούγονται κυρίως θετικά (εμένα έτσι μου ακούγονται), έχω και αρνητικές προφητείες. Άλλωστε, το μοντέλο που φαίνεται να έδωσε λύση σε πρώτη φάση είναι χωρών όπως η Σιγκαπούρη, όπου οι ελευθερίες είναι εξαιρετικά περιορισμένες και το Κράτος κάτι σχεδόν ιερό. Περιμένω ότι αυτό θα διαδοθεί. Αφού η συμμόρφωση στις οδηγίες μας σώζει, είναι τρελό να πηγαίνεις κόντρα και να διαμαρτύρεσαι. Η πολιτική διαφωνία θα θεωρείται περίπου αντικοινωνική συμπεριφορά και οι άρχοντές μας θα διεκδικούν το αλάθητο (αρκεί να βρουν μια επαρκή μερίδα επιστημόνων που υποστηρίζουν τις αποφάσεις τους). Στην αναμπουμπούλα ο λύκος χαίρεται – άλλωστε, ήδη έχει χρησιμοποιηθεί η καραντίνα σαν πρόσχημα για να προωθηθούν άσχετα μέτρα και ατζέντες πχ εφημερίδες στα σούπερ-μάρκετ. Οι διαδηλώσεις θα εκλείψουν ή και θα απαγορευτούν και ο δημόσιος λόγος ενάντια σε αποφάσεις του καθεστώτος θα θεωρείται επικίνδυνος για λόγους δημόσιας υγείας. Το μόνο καλό που βλέπω σε αυτό τον τομέα είναι ότι θα μείνει πίσω η χρήση της τεχνολογίας αναγνώρισης προσώπου – όταν όλοι φοράνε μάσκες πώς να στηριχτείς σε αυτήν;

Τα ταξίδια, οι βόλτες, οι μεγάλες παρέες είναι πρόβλημα με τον κορωναϊό και ως τέτοια θα μείνουν στην συλλογική μας συνείδηση και μετά. Ένα μακρινό ταξίδι αν γίνεται για αναψυχή και όχι για δουλειά, θα κρίνεται σαν επίδειξη νεοπλουτισμού, κάτι σαν παραγγελία αστακομακαρονάδας το καλοκαίρι του 2011. Οι μεγάλες παρέεες το ίδιο. Αυτό είναι πολύ κακό, καθώς θα περιοριστούν οι ορίζοντές μας. Η διαφωνία προς τους αρχηγούς θα αντιμετωπίζεται με εχθρότητα και η επιθυμία για νέες εμπειρίες ως κάτι εκκεντρικό και ανόητο. Όταν αρθούν οι απαγορεύσεις θα συνεχίσουμε να κλεινόμαστε σπίτι. Θα βλέπουμε όλοι μαζί τηλεόραση και θα έχουμε το νου μας στην δουλειά μας. Σπίτι – δουλειά, δουλειά – σπίτι. Οικειοθελώς και εναρμονισμένα.

Αυτά λοιπόν. Εν κατακλείδι, περιμένω ότι θα ανατείλει μια εποχή πουριτανισμού, στην οποία ωστόσο θα κυριαρχούν οι σοβαροί ειδικοί και τα αξιόπιστα δεδομένα. Θα αλλάξουν κάποια πράγματα προς το καλύτερο, και κάποια άλλα προς το χειρότερο. Το σίγουρο είναι ότι με ένα συμβάν τέτοιου μεγέθους θα αλλάξουν πολλά. Ας ελπίσουμε να είμαστε όσο το δυνατόν περισσότεροι εδώ, παρέα και υγιείς, για δούμε αυτές τις αλλαγές στις μέρες που θα έρθουν.

Stay safe.

Under pressure

Έτσι, ένα μικρό ξαράχνιασμα στο βλογ, με τραγούδι αγαπημένο, από φωνές Θεών που περπατήσαν ανάμεσά μας. Μόνο και μόνο για να θυμάμαι τη μέρα που άρχισα να παίρνω χάπι για την πίεση. Προσωπικό ημερολόγιο δεν είπαμε ότι είναι; 🙂

Το βιογραφικό πάντα θα γράφει μηχανικός, οινολάτρης, παλιός Αμπελωκηπιώτης και βάζελος, αλλά το κοντέρ δεν λέει ψέμματα. Και μετά τα 40-κάτι, όσα έρχονται, έρχονται με σκοπό να μείνουν και να σου κάνουν παρέα.

Στα παπάρια μας φυσικά. Ή ίσως μάθημα ουσίας για να έχει κανείς λιγότερο άγχος. Μάλλον θα έπρεπε την πρώτη μέρα που πιάνουμε δουλειά να κάνουμε όλοι ένα τατουάζ στον βραχίονα: It’s just a job. Κι όταν βαράνε όλα κόκκινο, το κοιτάς και βάζεις τα πράγματα σε προοπτική. Απλά και όμορφα.

Άντε, και τώρα που ανάψαμε τα φώτα και ξεσκονίσαμε, ελπίζω να βρω ξανά αφορμές για να μην χανόμαστε!

Το ποστ των γιορτών

Fact: όσο μεγαλώνει το παιδί, τόσο μικραίνουν τα δώρα κάτω από το δέντρο.

Καλή Χρονιά σε όλους!!! 😀

Ένα ορόσημο

Όταν τα παιδιά σου είναι μικρά, κάθε τόσο συναντάς κάποια ορόσημα (και τα ξεπερνάς αντίστοιχα): το γάλα πρώτης βρεφικής ηλικίας γίνεται δεύτερης, η αποστείρωση σταματά, κάνει το πρώτο εμβόλιο, προσθέτεις σιγά – σιγά αλεσμένες τροφές στο διαιτολόγιό του. Μετά το μωρό θα περπατήσει, δειλά-δειλά θα μιλήσει, θα κόψει την πάνα. Κάποια στιγμή θα μάθει να κολυμπά, θα πετάξει τις βοηθητικές από το ποδήλατο. Θα ζήσετε την πρώτη μέρα σχολείο. Κάθε ορόσημο σημαντικό, αλλά απόμακρο από τις δικές σου εμπειρίες: σαν γονιός δεν κουβαλάς αναμνήσεις του πώς είναι να περπατάς για πρώτη φορά.

Επειδή όμως τα παιδιά σου είναι πριν και πάνω απ’ όλα το πιο υπέροχο ταξίδι που θα κάνεις ποτέ, θα έρθουν και ορόσημα με τα οποία καταλαβαίνεις ότι πλησιάζει το τέλος της παιδικής ηλικίας. Ότι σε λίγο θα στέκεστε δίπλα – δίπλα, σαν ενήλικες. Δεν μπορώ να μιλήσω εκ μέρους των γυναικών, δεν ξέρω τις στιγμές που δένουν περισσότερο μάνα και κόρη. Αλλά, για μας τους άνδρες, το σημείο που αναγνωρίζεται σαν τελετή είναι ξεκάθαρο. Κι είμαι σίγουρος ότι όσοι πατεράδες τύχει να διαβάσουν αυτές τις γραμμές θα με καταλάβουν.

Χθες του έμαθα πώς να ξυρίζεται.

Δίσταζε όμορφα, άγουρα, να πλησιάσει το ξυράφι στο πρόσωπό του. Κοίταζα το χνούδι στα μάγουλά του με απορία: αυτό εδώ το παλληκάρι, που είναι στο ύψος μου, που κοιτάζει με απορία τον αφρό ξυρίσματος στο είδωλό του, αυτό δεν είναι το μωρό που του έδινα να δοκιμάσει φρουτόκρεμα; Που το μάθαινα να μην πλησιάζει ποτέ τις πρίζες του σπιτιού, τα εργαλεία ή τα ξυράφια μου;

Χθες ήμασταν όπως ταίριαζε στην στιγμή: σοβαροί και συγκεντρωμένοι. Ενήλικες. Και οι δυο. Μας έβγαλα φωτογραφία φυσικά, αλλά πέρα από αυτό ήταν μια καθαρά «τεχνική συνάντηση» με έμφαση στο πώς το κάνεις και τι προσέχεις. Μια καθημερινή (σχεδόν) ανδρική ιεροτελεστία ξεκίνησε. Αναρωτιέμαι αν θα θυμάται το χθεσινό απόγευμα στα χρόνια που έρχονται. Εγώ σίγουρα, καθώς ήταν, από κάθε άποψη, ορόσημο.